Tijdelijk niet kiezen is ook kiezen

We lezen en schrijven geen poëzie omdat het leuk is. We lezen en schrijven poëzie omdat we mensen zijn. En mensen voelen passies in zich branden. Je kan medicijnen studeren. Of rechten. Of civiele techniek. Of economie. Absoluut mooie beroepen die de mensheid in zekere zin nodig heeft. Maar waar we het echt voor doen in het leven is poëzie, schoonheid, romantiek en liefde. Dat laat ons het meest levend voelen.

Dit is de boodschap van docent John Keating aan zijn klassen in de film Dead Poets Society (1989). Gespeeld door Robin Williams. Probeer het leven via verschillende perspectieven te zien. Zie de kunst om je heen. Vind je eigen stem. Zo snel mogelijk. Maak wat van je dag. Laat je niet wijs maken dat woorden en ideeën er niet toedoen. Ze doen er juist toe. Ze veranderen de wereld. Wees een vrij mens.

Alleen John Keating staat wel alleen in deze boodschap. Hij geeft les aan een middelbare kostschool in de jaren '50 in Amerika. De jongens worden gedrild om toegelaten te worden tot prestigieuze universiteitsscholen. Het gaat om traditie, eer, discipline, uitmuntendheid. Dit strookt totaal niet met wat John Keating de jongeren leert als docent Engels.

Maar de klas waar Neil Perry in zit, voelt zich, ondanks deze conservatieve wereld, enorm geïnspireerd door hem. De jongens richten in het geheim de Dead Poets Society Club op. Ze komen 's avonds in de bossen bijeen om gedichten voor te lezen of voor te dragen uit hun eigen geschreven werk. Stiekem. Want dit is niet iets wat de ouders of leraren zouden accepteren.

De vader van Neil wil graag dat hij arts of chirurg wordt. Hij heeft er alles voor over om zijn zoon naar Harvard te laten gaan. Hij had vroeger deze kansen niet. Hij gunt zijn zoon een geslaagd leven.

Alleen Neil wil helemaal geen arts of chirurg worden. Hij voelt zich een acteur. Geïnspireerd door Keating weet hij wat zijn roeping is. Ook al verbiedt zijn vader het hem om zich in te schrijven voor een toneelstuk. Toch doet hij het. Hij krijgt de hoofdrol. Maar vlak voor het optreden komt zijn vader erachter. Hij verbiedt hem op te treden.

Neil zit vast in zijn leven. Hij wil optreden, maar zijn vader zou het nooit toelaten. John Keating zegt tegen hem: 'Praat met je vader! Vertel dat dit je passie is. Dat je hiervoor gaat.'

Neil treedt uiteindelijk toch op en is de gelukkigste persoon op aarde. Maar zijn vader was er ook. Hij heeft het optreden gezien en neemt hem mee naar huis. Daar vertelt hij dat hij zich schaamt voor hem, dat hij zijn zoon van de school heeft afgehaald en hem naar de militaire academie gaat sturen. 'Ik laat je niet jouw eigen leven verpesten met deze onzin', zegt de vader. 'Je krijgt kansen die ik nooit heb gehad.'

Zijn moeder steunt hem ook niet. Neil is vernederd, eenzaam en ziet geen uitweg meer dan zijn eigen dood.

Hij heeft zich één gemaakt met zijn lijden.

Te treurig dat zo'n persoon een tegenslag ziet als het einde. Letterlijk. Want Neil is natuurlijk niet zijn tegenslagen. Hoewel hij pas 17 jaar is en nog onder volledige verantwoordelijkheid van zijn vader valt, blijft dat niet voor altijd zo. Eens is hij zelf volwassen. Waarom de haast? Waarom je zo één maken met dat wat anderen van je vinden? In dit geval zijn vader. Hoewel Neil vastgeklemd zit in zijn verlangen en wat de wereld van hem eist, is er altijd een keus. Een keus om te wachten tot je zelf mag kiezen. Om dan je passies te volgen. Om het even uit te zitten. Dat is ook een keus. Tijdelijk niet kiezen is ook kiezen. Tijdelijk niet handelen is ook handelen.

Maar misschien is het makkelijk praten vanuit 2021, waar we in een vrijere samenleving zitten. Kiezen voor vrijheid en je passie volgen, is moeilijker als je in een wereld zit vol discipline, conservatisme en hoge verwachtingen. Er wordt niet verwacht dat je als een individu denkt. Je gaat mee in het idee dat je het beter moet doen dan je ouders. De maatschappelijke ladder beklimmen. Tot grotere hoogtes komen.

John Keating zegt dat we allemaal een behoefte hebben om geaccepteerd te worden. Maar we moeten ook geloven dat dat wat wijzelf denken uniek is, ook al is het geen populair standpunt. Ook al gaat de kudde ergens anders heen. Hij quote John Frost:

'Two roads diverged in the wood and I, I took the one less traveled by, and that has made all the difference.'

Helaas wordt John Keating beschuldigd als medeveroorzaker van de zelfmoord van Neil. De leerlingen in zijn klas worden onder druk gezet om tegen John Keating te pleiten.

Ontslag volgt.

Als hij zijn spullen komt pakken, stappen de jongens in de laatste scène op de tafels, tegen het zere been van de directeur van de school. Als daad van verzet. Als ode aan meneer Keating. Want hij zei ooit eens dat je juist op tafels moet staan. Niet omdat je je dan beter voelt dan de rest. Maar om de wereld via een ander perspectief te bekijken.

😱 Deze tekst komt uit mijn dagelijkse e-mail. Elke vrijdag schrijf ik over je creatief uiten of een artiest die zijn lijden om heeft gezet in een kunstwerk. Alleen voor abonnees.
😏 Ik heb een nieuw boek geschreven. Het heet 'Ze gingen samen het toilethokje in.mp4'.
👀 Ik ben een dagelijkse e-mail begonnen. Over naar bed gaan met iemand die je niet mag. Je eenzaam voelen in een club vol mensen. Over de toxiciteit van je eigen perfectionisme. Abonneer je via https://petje.af/tomsondarko/. Als je niet zo goed weet wat je kan verwachten, schrijf je dan in voor mijn wekelijkse e-mail (gratis) of luister naar mijn wekelijkse spraakberichten (gratis).