Gelukkig worden door somber te zijn. Raar maar waar

Professor David Huron heeft een theorie gepresenteerd dat melancholie je verder brengt in het leven dan optimisme.

Dat wist ik al vooreeuwig. Maar toch fijn als iemand anders mijn genialiteit benadrukt.

Wat heeft hij ontdekt?

De evolutionaire reden waarom we ons een tijdje melancholisch voelen.

Melancholie dwingt je namelijk tot zelfreflectie, waardoor je betere keuzes maakt om uit je dal te komen. Hij noemt dit melancholisch realisme.

Huron heeft hierover een boek gepubliceerd, The Science of Sadness (2024). Hij betoogt dat een melancholische staat je juist weer gelukkig maakt, niet optimisme.

Zijn bevindingen bevestigen wat filosofen en kunstenaars al eeuwenlang weten: Stop met de obsessie om gelukkig te worden. Wees melancholisch. Het brengt je verder.

Maar.

Melancholie is iets anders dan verdriet, depressie of nostalgie. Hoewel ze op elkaar lijken, zijn er fundamentele verschillen. Niet alleen in betekenis, maar ook in hoe het zich fysiek uit.

Wat is melancholie eigenlijk?

Somberheid is een emotie die opkomt wanneer iets niet gaat zoals je had verwacht.

Het is een nuttig signaal dat je je verwachtingen of doelen moet bijstellen.

Denk aan een afwijzing voor een sollicitatie, een vriend die je verjaardag vergeet of een relatie die eindigt.

Somberheid kan zich uiten als verdriet, melancholie, nostalgie of depressie.

Verdriet is een directe uiting van rouw en pijn. Tranen zijn vaak een oproep om troost en sociale steun.

Melancholie daarentegen, is verdriet zonder tranen. Het is een meer bedrukte, filosofische staat waarin je spieren ontspannen zijn en je gedachten naar binnen keren.

In tegenstelling tot verdriet, voelt melancholie kalmer aan.

In de praktijk wisselen melancholie en verdriet elkaar vaak af bij een heftige gebeurtenis.

Dit wordt ook wel de rouwcirkel genoemd.

Nostalgie en depressie

Nostalgie gaat over het terugdenken aan iets wat er niet meer is, vaak met zowel een glimlach als een gevoel van gemis. Het is een herinnering die we idealiseren, terwijl melancholie dat niet doet. Bij melancholie kun je zelfs een gemis voelen zonder te weten wat je precies mist.

Depressie lijkt op melancholie, maar het is een mentale stoornis die je functioneren verstoort. Bij depressie verlies je het vermogen om heldere keuzes te maken, terwijl je bij melancholie nog steeds kunt reflecteren en zinnig beslissingen kunt nemen.

Depressie voelt zwaar en negatief, en kan je in een neerwaartse spiraal brengen.

Melancholie is een rustpauze, een moment van reflectie voordat je nieuwe stappen zet.

Waarom melancholie helpt

Die donkere gevoelens die je ervaart, hebben een reden.

Melancholie toont de wereld zoals die echt is: een beetje somber, rauw en grijs.

Dit helpt je om heldere keuzes te maken voor de toekomst. Dit noemt Huron melancholisch realisme. Het geeft je een genuanceerde kijk op de wereld, niet te optimistisch, maar ook niet te pessimistisch.

Een voorbeeld van melancholisch realisme is het besef dat mensen je niet bewust pijn doen omdat ze je haten, maar omdat ze zelf gebroken zijn.

Dit inzicht kan je kalmer, bedachtzamer en empathischer maken. Het helpt je om betere keuzes te maken door je minder goedgelovig en oordelend te laten zijn. Je kunt andermans emoties beter lezen en hebt meer geduld.

Het evolutionaire voordeel van melancholie is dat het je helpt om betere beslissingen te nemen. Je sombere periode is er niet voor niets: er is iets voorgevallen dat niet ging zoals je had gehoopt.

Melancholie motiveert je om het oude los te laten en iets nieuws te proberen in je leven.

MAAR.

Altijd de maar...

Melancholie kan ook een weg naar depressie zijn, helaas.

In dat opzicht is het een kruispunt: via melancholie kun je de weg naar hoop nemen of naar de afgrond toe.

Mijn kijk

Melancholie en rouw zijn vaak als dezelfde emotie gezien.

Huron laat zien dat rouw vooral een sociale functie heeft: troost zoeken.

Melancholie heeft juist een cognitieve functie: door zelfreflectie nieuwe keuzes maken.

Je hebt beide nodig om verder te gaan na een moeilijke tijd.

Ik heb melancholie altijd gezien als een compassievolle emotie. Het geeft je begrip voor de gebrokenheid van anderen en helpt je om vriendelijker voor jezelf te zijn.

Waarom jezelf veroordelen om fouten? Je bent ook maar een mens.

Daarom wens ik iedereen een gezonde dosis melancholie toe.

Ik hoop dat je gedachten lief voor je zijn.

Liefs,

Tomson