Dit is een truc om je vervelende oom te ontmaskeren

Je kan een carrière hebben door slechts je mening te geven. Opiniemakers heten ze. Zet de tv aan en je ziet ze. Ik ga ze niet eens bij naam noemen. Je weet wie ze zijn. Ze praten over van alles en nog wat: nieuws, BN’ers, sport, hun eigen geschreven boeken.

Sommigen zijn zo overtuigd van hun mening dat ze een politieke partij zijn begonnen. Forum voor Democratie en BIJ1 zijn daar voorbeelden van. Of denken dat ze de wereld kunnen redden met mondkapjes, om vervolgens negen miljoen euro in eigen zak te steken.

Maar met ergens een mening over hebben, maak je nog geen beleid voor het land…

Just sayin’.

Ken je die quote?

“Opinions are like assholes, everybody’s got one and everyone thinks everyone else’s stinks.”

Je komt die mensen overal tegen. Op werk. Op verjaardagspartijtjes. Juist over de gebieden waar ze nauwelijks ervaring in hebben, hebben ze juist een uitgesproken mening.

En als je ze tegengas geeft, raken ze nog meer overtuigd van hun eigen gelijk.

Ik was lange tijd communicatieadviseur. Dat is best een ondankbaar beroep, met collega’s die geen communicatieadviseur zijn, maar er wel verstand van (denken te) hebben.

Een mening over hoe je iets naar buiten communiceert, maakt je nog geen expert.

Sorry…

‘Laten we het op Facebook zetten’ of ‘Laten we er een app voor maken’ is geen argument.

Ik vroeg dan verveeld: ‘Voor wie wil je het maken dan?’

En nadat we de ‘voor iedereen’ hadden getackeld, dat je niet voor iedereen iets kan maken of vertellen, werd het concreter. Zo concreet, dat ik de vraag kon stellen: ‘Wat geeft jou het idee dat ze op Facebook zitten of behoefte hebben aan een app?’

Dat wisten ze niet. Ik ook niet. Dat is dus het ding: je moet het wel onderzoeken. En dat onderzoeken is nou net waar mijn expertise om de hoek komt kijken.

Ben ik heel cynisch als ik zeg dat er in kantooromgevingen weinig wordt onderzocht, maar wel veel wordt verondersteld? Vooral vanuit mensen zelf: Ik heb die behoefte, dus de rest van Nederland vast ook.

Ik was ooit journalist. Dat is zo’n onderwerp dat op familiefeestjes snel voorbij komt: alles is de schuld van media. Hype! Ze willen alleen maar geld verdienen! Ze schrijven leugens op!

Hé. Als een krant niet jouw mening opschrijft, maakt dat het nog niet meteen een leugen. Sowieso doen kranten, op hun opiniekatern na, niet aan meningen, maar aan feiten.

Wat is er gebeurd in de wereld gebeurd met gewoon meer vragen stellen, in plaats van opmerkingen maken? Gesprekken worden inhoudelijker door vragen, in plaats van om de beurt een mening op tafel leggen.

Ik weet echt niet waar die meningenfabriek vandaan komt.

Overschatting van het individu? Het idee dat onze stem er juist toedoet? Dat de hele wereld wacht om je mening te horen? Graag gelijk willen hebben? Graag het woord willen nemen? Maskeren van je eigen onwetendheid?

Onwetend zijn we allemaal. Daarom komt die bullshitter met zoveel onzin weg. Omdat anderen ook geen experts zijn. De bullshitter laat ons dom voelen en schildert de wereld af als een negatieve plek.

Maar het is maar net welke woorden en suggesties je gebruikt om de wereld om ons heen te omschrijven.

Meer is het niet. Woorden bepalen alles, maar ze omschrijven slechts de waarneming van de verteller.

Als iemand zegt: ‘Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek’, beginnen mijn ogen al te rollen.

De mens kleineren tot een mechanisch apparaat. Stop mijn hoofd in de scanner, tap wat stofjes uit mijn bloed en we snappen onszelf opeens tien keer beter.

Net zoals managers hun bedrijven ‘lezen’ aan de hand van kpi’s, opi’s en targets.

Sinds wanneer vertelt een cijfer het hele verhaal? Het is maar een getal. Net zoals je leeftijd maar een getal is… Daar kan ik me nauwelijks druk om maken, mijn leeftijd.

Kijk. Of het nou -5 of -20 graden buiten is. Als je de deur uitstapt, bepaalt toch vooral dat wat je aan hebt of je het koud gaat krijgen of niet. Doordenkertje…

De thermometer geeft slechts een hint van wat slim is om aan te trekken. Of je gaat rennen buiten, of lang stil gaat staan, dat maakt een verschil in hoe koud je het gaat hebben.

Het getal heeft een veel te grote stem in de wereld om ons heen. Groei is goed! Oh ja? Goed voor wie? De een profiteert. De ander verliest.

Zo werkt het ook met het beleid van de overheid. Ze lost het ene probleem op en creëert het andere. De kunst is een balans vinden. Waardoor niemand echt geholpen wordt en iedereen ontevreden aan het mopperen blijft.

Treurig. Dat we blijven mopperen.

Is het hebben van ambitie gewoon niet een verkapte manier van inhalig zijn? Alles willen hebben? Geld? Roem? Aanzien?

Zijn rijke mensen niet gewoon egoïsten die te weinig van hun rijkdom willen delen? Voor rijkdom heb je altijd nog anderen nodig. Maar in hun hoofd denken ze dat ze het aan zichzelf te danken hebben. Delen moeten ze.

Wat ik hierboven deed is twee bijna vanzelfsprekende waarden, ambitie en rijkdom, ten twijfel trekken met woorden.

Zoals al die assholes doen met hun mening. Maar het zijn slechts woorden waar nauwelijks argumentatie in zit. Dit komt door het gebruik van abstracte begrippen. Zelfs het woord ‘brood’ is een abstract woord. Knappe jongen die bij de bakker door te zeggen ‘Ik wil een brood’ naar huis gaat met ‘brood’. Wit of bruin.? Met of zonder pitten? Volkoren? Gesneden in dikke of dunne plakken?

Dit is ook wat die opiniemakers doen en die irritante oom op je verjaardag. Ze zeggen ‘brood’, maar denken niet na over welk brood. Of ze zeggen het bewust niet. Maar daarover later iets meer.

We zijn niet verloren. We zijn niet het ondankbare publiek van die assholes. Luister goed naar ze en stel vragen: ‘Wat bedoel je?’, ‘Waarom denk je dat?’, ‘Wat maakt je zo ontevreden/bang/gefrustreerd?’ en ‘Wat zou de ander eigenlijk willen?’

Vaak zijn het toch persoonlijke ervaringen en overtuigingen of mislukte dromen die hun mening voeden.

Als je niet zo de behoefte voelt om te gaan debatteren met ze, omdat het toch niet helpt, bestudeer ze dan.

Het woordgebruik zegt namelijk iets over hun onderbewustzijn.

Psychotherapeut Lacan zei dat Freud met alles gelijk had, maar het belangrijkste over het hoofd zag. Het onbewuste praat niet per se via dromen, maar in woorden. Ons onderbewuste heeft ook een taal nodig en de enige taal die we kennen, is die van woorden. Zo is ons hoofd ingesteld.

Een Freudiaanse verspreking ís het onderbewuste aan het woord!

De woorden die zo’n oom vaak gebruikt, zijn zijn onderbewuste die af en toe wat laat zien. Zijn verlangens. Zijn angsten. Zijn dromen. Let goed op. Het zit ‘m in de herhaling. Vooral als die woorden bij verschillende onderwerpen terug blijven komen.

Het is een fascinerend spelletje om op deze manier iemand te doorgronden.

Die opiniemakers op tv kan je beter negeren. Die hebben hun meningen voorbereid. Daar heeft het bewuste al overheen gepist. Net zoals deze mail van mij. Daar is niks onbewust aan.

Maar in gesprek met de ander, neemt het onbewuste het af en toe eventjes over.

Je kan dit ook op jezelf toepassen.

Vooral als je last hebt van angsten.

Bang om tijdens een paniekaanval te braken en te spugen in een publieke ruimte? Kortom: bang om over te geven?

Dat is het woord ‘overgeven’. Je durft je lot niet in dat van onbekenden te leggen. Je probeert controle te houden. Dat is mede de voedingsbodem van je angst en je paniekaanval.

Raak je benauwd van je relatie? Het gevoel dat je geen adem hebt? Waarschijnlijk zit die ander te veel op je huid, bijna letterlijk.

Goed luisteren naar wat anderen zeggen gaat niet over de wereld. Het gaat niet over hun meningen. Het gaat over wat ze echt voelen, vinden en denken. Ze hebben het zelf niet eens in de gaten…

Als je een echte therapeut was, ging je dit natuurlijk checken bij ze, of dit echt zo is. Maar we zijn geen therapeuten. We doen geen therapiesessie. We hoeven niemand te fixen. We proberen ze gewoon beter te begrijpen. Door aandachtig te luisteren.