Ik las iets heftigs en ook wel inspirerends over zelfzorg in een concentratiekamp.

Ik lees de biografie van Max Moszkowicz (1926–2022). Een van de bekendste strafpleiters van Nederland en holocaust-overlever.

Het is overigens echt een wonder dat hij als tiener de kampen heeft overleefd. Heel veel geluk, uiteraard. Maar ook deels afgedwongen.

Wist jij dat Nederlandse, Griekse en Hongaarse joden vrij snel in de werkkampen stierven omdat ze de onmenselijke omstandigheden niet aankonden? Ze kwamen uit een te comfortabele maatschappij.

Joden uit andere gebieden waren al een zwaar leven inclusief vernederingen gewend. Ze waren mentaal gehard. (de Belgische joden deden het ook relatief beter, omdat velen uit Polen, Rusland of Litouwen kwamen).

Moszkowicz kwam uit Limburg, maar was geboren in Duitsland en zijn ouders waren al eerder gevlucht uit Polen.

Hij sprak goed Duits (en Pools), wat hem hielp. En zijn vader zat ook in het kamp. Ze hadden enorm veel aan elkaar als mentale steun.

Max kwam terecht bij het metselaarsschooltje in het kamp. Dat was een van de ‘betere’ plekken om te zijn. Het vernietigingskamp bleef maar groeien, dus er moest altijd wat gemetseld worden.

Maar denk niet dat er ook maar iets luxe aan was. Als je te laat kwam of niet oplette omdat je flauw viel van de honger, werd je afgeranseld. Ook vond er seksueel misbruik plaats.

Man. Man. Man.

De tranen sprongen zo vaak in mijn ogen bij het lezen van de barbaarsheid van de nazi’s. De willekeur van vernedering, vernietiging, afranseling en uithongering.

Lichamelijk was het al nauwelijks vol te houden: elke dag 14 uur lang zwaar werk doen en aan het einde van de dag een half broodje en wat gekookt water met aardappelschillen krijgen.

Maar mentaal was het ook nauwelijks vol te houden.

Toch deed Max iets briljants.

Als een van de weinigen in zijn blok van 800 man.

Hij zorgde ervoor dat hij er elke dag goed verzorgd uitzag. Hij waste zijn gezicht in de sneeuw. Zorgde dat zijn kleding netjes bleef.

Dat gaf niet alleen een gevoel van zelfrespect en eigenwaarde. Het was ook een tegenbeeld aan de nazi’s, die hem als een minderwaardig, smerig en nutteloos beest zagen.

Het hielp hem niet alleen om respect af te dwingen, maar ook om een baantje in de bakkerij te krijgen. Een plek waar normaal gesproken geen jood welkom was. Maar hij werkte altijd hard en zag er schoon en netjes uit, en dat gaf blijkbaar genoeg vertrouwen.

In de bakkerij werken zorgde ervoor dat hij stukjes brood kon stelen om uit te delen of te ruilen met andere gevangenen.

Oké.

Dit gaat heel gek klinken.

Maar slecht voor mezelf zorgen is een valkuil van me als ik me mentaal niet zo fijn voel. En nu motiveer ik me met de gedachte aan Max in het kamp.

Goed voor jezelf zorgen geeft een gevoel van eigenwaarde. Dat wat we nodig hebben als we door turbulente tijden gaan of het mentaal zwaar hebben.

Goed voor jezelf zorgen!

Liefs,

tomson