De harde waarheid over lijden en creativiteit
Heling is niet wat je zoekt.
Lieve vreemdeling,
Er is een misvatting dat zoiets als schrijven je op je emotionele dieptepunt gaat helpen.
Dat doet het niet.
Al die negatieve energie in je hoofd en lijf blokkeert je creativiteit.
Ik heb het wel gedaan hoor: schrijven, terwijl de depressie op haar dieptepunt was. Maar ik schrijf bijna altijd wel. Het was meer een vorm van bezigheidstherapie. Er kwam niets bruikbaars uit.
Het gaf me niet dat bevrijdende gevoel dat kunst maken met je kan doen.
Nee.
Ik volg hierin de overleden filmregisseur David Lynch, die zegt dat lijden creativiteit blokkeert.
Zonder lijden ben je creatiever
David Lynch schreef in zijn boek over meditatie en kunst Hoe vang je de grote vis?:
“Het is een kwestie van gezond verstand: hoe meer een kunstenaar lijdt, des te minder creatief hij zal zijn. Het is niet erg waarschijnlijk dat hij zal genieten van zijn werk en het ligt niet voor de hand dat hij in staat is om echt goed werk te maken.”
Dat voel ik wel. Mijn boek Ze volgt me niet terug kwam uit midden in een depressie. In amper acht weken verkocht ik duizend boeken. Maar het is totaal langs me heen gegaan. Ik heb er weinig van onthouden. Nul keer van genoten.
Daarna schrijft hij:
“Vaak voert men Vincent van Gogh aan als voorbeeld van een schilder die belangrijk werk heeft gemaakt, ondanks – of juist dankzij – zijn lijden. Ik denk dat Van Gogh nog creatiever zou zijn geweest, en misschien zelfs een groter kunstenaar, als hij niet zo gehinderd werd door de dingen die hem kwelden. Ik denk niet dat de pijn hem zo groot heeft gemaakt – ik denk dat het beetje geluk dát hij ervoer, veroorzaakt werd door zijn kunst.”
Het is een archetypisch beeld dat de kunstenaar lijdt.
In de middeleeuwen noemden ze kunstenaars niet voor niets degenen die onder het licht van planeet Saturnus zijn geboren.
Saturnus is de Romeinse god van tijd, vergankelijkheid, vruchtbaarheid, wijsheid en somberheid.
Maar het is een misvatting dat alleen de kunstenaar lijdt.
We lijden allemaal in het leven.
Sommigen hebben het talent en de discipline om er achteraf wat mee te doen in de vorm van kunst.
Zo kijk ik ook naar mijn schrijven. Het is de periode daarna dat ik mijn tragedies om kan zetten in woorden.
Je hebt een gepaste afstand nodig om uit die slachtofferrol te komen. Die afstand komt pas met de jaren.
Dat we al die rondzingende gedachten en emoties naar het papier krijgen.
In 2012 brandde mijn woning uit. Pas in 2022 heb ik het op papier gebracht in een Sombere hitsigheid boek. Drie jaar later en nog durf ik het niet te delen met jou.
Iets in mij blokkeert.
Het is een misvatting dat kunst je heelt van je trauma’s. Nee. Het is levensgevaarlijk om over je tragedies kunst te maken. Je roept een hoop negatieve krachten op.
Het triggert.
Daar moet je tegen bestand zijn. Dat bijvoorbeeld de nachtmerries weer terugkeren. Dat is een mogelijkheid.
Wat is dan wel de functie van schrijven over dat wat je woedend, verdrietig en gespannen maakt?
De emotie uitputten.
Put jezelf uit
Schrijf net zolang over hetzelfde gevoel tot de noodzaak in je is weggeëbd. Soms weken. Soms jaren. Soms meerdere boeken lang.
Maar schrijven zul je.
Zie het als hardlopen na een ruzie met je manager of je geliefde.
Net zolang rennen tot al die adrenaline uit je spieren is vertrokken en je nauwelijks meer vooruitkomt.
Die moeheid. Daar zijn we allemaal naar op zoek in het leven.
Het gevoel van uitputting. Zodat we eindelijk eens goed kunnen slapen.
Ook al is het maar voor één nacht.
We hebben alles op papier gezet. We hebben elke emotie gevoeld. Niets is opgelost.
Maar alles wat er gezegd moest worden, is wel gezegd.
Liefs,
Tomson
ps
Als je ook wat emoties wil uitputten, ga dan 10 dagen met me bloeden. 10 dagen lang een schrijfopdracht. Je leert niet alleen verschillende technieken om die gevoelens om te zetten in woorden. Maar je zult ook zelfinzichten opdoen die je niet voor mogelijk hield.